Eylülde Kışlık Sebze Ekim Takvimi: Hangi Tohum, Hangi Derinlik?

Eylülde kışlık sebze ekiminde serin-ılıman toprak (10–20 °C) ve sığ derinlikler hedeflenir. Genel kural: tohum çapının 2–3 katı derinlik. Örneğin; marul/roka 0,3–0,5 cm, ıspanak 1–1,5 cm, havuç 0,5–1 cm, turp/şalgam 1–1,5 cm, pancar 2–3 cm, pırasa 1–1,5 cm, sarımsak 4–6 cm (çoğu bölgede ekim-kasım). Sıra arası 15–30 cm olmalı, nemi eşit tutmak için 2–3 günde bir hafif sulama yeterlidir.

Eylül, kışlık sebze tohumları için altın aydır. Toprak yaz sıcaklarını bırakıp ılımaya başlar; çimlenme kolaylaşır, zararlı baskısı azalır. Hangi tohumu hangi derinliğe ekeceğini, sıra aralıklarını ve bölgelere göre en uygun zamanı bu pratik rehberde bulacaksın.

Ekim Pencereleri ve Derinlik Tablosu

Türkiye’de Marmara, İç Anadolu, Karadeniz yüksekleri serin-ılıman sayılırken; Ege ve Akdeniz kıyıları daha geç soğur. Bu yüzden ekim zamanı bölgeye göre değişebilir. Genel tablo:

  • Marul: 0,3–0,5 cm derinlik, 5–10 günde çimlenir, 45–70 günde hasat.
  • Roka: 0,5 cm derinlik, 3–7 günde çimlenir, 25–40 günde hasat.
  • Ispanak: 1–1,5 cm derinlik, 6–10 günde çimlenir, 35–55 günde hasat.
  • Havuç: 0,5–1 cm derinlik, 7–21 günde çimlenir, 70–100 günde hasat.
  • Turp/Şalgam: 1–1,5 cm derinlik, 3–7 günde çimlenir, 25–45 günde hasat.
  • Pancar: 2–3 cm derinlik, 5–10 günde çimlenir, 55–80 günde hasat.
  • Lahana/Brokoli/Karnabahar: Fideyle dikim güvenlidir; 90–150 gün sürede hasada gelir.
  • Pırasa: 1–1,5 cm derinlik, 7–14 günde çimlenir, 90–150 günde hasat.
  • Soğan (arpacık): 2–3 cm derinlik, 100–150 günde hasat.
  • Sarımsak: 4–6 cm derinlik, 210–270 günde hasat.
  • Bezelye (kışlayan): 3–5 cm derinlik, 7–14 günde çimlenir, ilkbaharda hasat.

Türlere Göre İpuçları

Yapraklılar (marul, roka, ıspanak): Toprak pH 6,0–6,8 aralığında olmalı. İlk 2–3 hafta eşit nem şart. Aşırı güneşte %30–40 gölgeleme faydalıdır.

Kök sebzeler (havuç, turp, pancar): Toprak ince taneli ve taşsız olmalı. Tohumlar hafif bastırılmalı, üzeri 0,5–1 cm elenmiş toprakla kapatılmalı. Havuçta seyreltme düzgün şekil için önemlidir.

Brassica grubu (lahana, brokoli, karnabahar): Fideyle dikmek daha güvenlidir. Beslemede kalsiyum-magnezyum dengesi önemlidir.

Soğansı türler (pırasa, soğan, sarımsak): Pırasada boğaz doldurma gövdeyi beyaz uzatır. Sarımsak ve soğan için eylül, yatak hazırlığının ayıdır.

Adım Adım Eylül Rutini

  1. Toprağı hazırlayıp 1 m²’ye 2–4 kg kompost karıştır.
  2. Ekimden 1 gün önce toprağı nemlendir.
  3. Tohum çapının 2–3 katı derinliğe ek.
  4. Çıkıştan 7–14 gün sonra sık ekimleri seyrelt.
  5. İlk 2 hafta 2–3 günde bir, sonrasında 3–5 günde bir sulama yap.
  6. Don riskinde tül örtü veya mini tünel kur.
  7. Tohum, pH şeridi ve basit tarım malzemelerini aktarlardan veya online pazarlardan bulabilirsin.

Mikro Püf Noktası

Soru: Marul tohumum sıcak yüzeyde çıkmıyor, ne yapmalıyım?
Cevap: Tohumları nemli peçete içinde 1 gece buzdolabında (4–8 °C) beklet, ertesi gün serinleyen akşamda ek.

Çok Kısa Bilimsel Faydalar

  • Serin toprak (10–20 °C), enzim aktivitesini dengeler.
  • Sığ ekim, küçük tohumlarda oksijen alımını kolaylaştırır.
  • Eşit nem, kök gelişimini destekler.
  • Gölgeleme, yaprak sıcaklığını 2–4 °C düşürür, polen canlılığını korur.

Sık Sorulan Sorular

Ay takvimi şart mı? Hayır, toprak ve hava sıcaklığı yeterlidir.

Ispanak ve havuç aynı yere ekilebilir mi? Evet, ama sulamayı eşit nemli yap.

Torfta mı yoksa bahçe toprağında mı çimlendireyim? Küçük tohumlar için torf avantajlıdır; bahçe toprağı da olur ama taşsız olmalı.

Kimler Uygulamamalı?

  • Aşırı gübre (özellikle azot) kullanımı boşluk ve çatlama yapar.
  • Çok sıcak kıyı bölgelerinde gündüz değil, akşamüstü ekim yapılmalı.

Hangi Durumda İşe Yaramaz?

Toprak sürekli su altındaysa oksijensizlikten çimlenme zayıflar. Çözüm: drenajı açmak ve sulama aralıklarını düzenlemek.

Eylül boyunca küçük ama düzenli işler yap. Derinlik kuralını unutma, nemi eşit tut, sıcağı gölgeyle kır. Geri kalanını mevsim halleder.

İlginizi Çekebilir