Eylülde Ispanak Ekim Takvimi: Tohumdan Hasada Pratik Rehber

Eylülde ıspanak ekimi için serin hava (10–20 °C), 1–1,5 cm ekim derinliği, 20–30 cm sıra arası, 5–8 cm sıra üzeri aralık ve düzenli ama hafif sulama yeterlidir. Marmara ve İç Anadolu’da 5–25 Eylül, Ege ve Akdeniz kıyılarında 10–30 Eylül idealdir. Hasat çoğu çeşitte 35–55 günde başlar.

İspanağı eylülde ekmek, serinleyen hava ve kısalan gün sayesinde yaprak gelişimini hızlandırır. Bu rehberde eylülde ıspanak ekimi, ekim takvimi, tohumdan yetiştirme, bakım ve hasat konularını adım adım bulacaksın.

Tohum seçimi ve doğru çeşit

Ispanak serin mevsim sebzesidir. Eylülde kışlık veya yarı kıvırcık yapraklı çeşitler iyi sonuç verir. Ev yetiştiriciliğinde yaygın isimler: Matador, Viroflay, Winter Giant.

  • Çimlenme eşiği: 4–25 °C (ideal 10–20 °C)
  • Toprak pH’ı: 6,0–7,2
  • 1 m² için yaklaşık 1–2 g tohum yeterlidir.

Okur sorusu: İstanbul’da sabah 2–3 saat güneş alan balkonda olur mu?
→ Evet. Ispanak yarı gölgeyi tolere eder, öğleden sonra gölge yaprak kalitesini artırır.

Türkiye bölgelerine göre eylül ekim takvimi

  • Marmara: 5–25 Eylül, hasat 40–55 gün.
  • Ege: 10–30 Eylül, hasat 35–50 gün.
  • Akdeniz kıyıları: 15–30 Eylül, hasat 35–45 gün.
  • İç Anadolu: 1–20 Eylül, hasat 40–55 gün.
  • Karadeniz: 5–25 Eylül, hasat 35–50 gün.
  • Doğu Anadolu: 1–15 Eylül, hasat 40–55 gün.
  • Güneydoğu: 15–30 Eylül, hasat 35–45 gün.

Saksıda ve bahçede ekim adımları

Saksıda (balkon/teras)

  1. En az 20–25 cm derin saksı kullan.
  2. Karışım: 2 parça torf + 1 parça kompost + 1 parça perlit.
  3. 1–1,5 cm derine tohum ek, fideler çıkınca 5–8 cm’ye seyrelt.
  4. Çimlenene kadar az-az sulama, sonra parmak testi ile su ver.
  5. Günde 2–4 saat sabah güneşi + öğleden sonra gölge en uygunudur.

Bahçede (yastıkta)

  1. Toprağı 20–25 cm işleyip taş ve kökleri ayıkla.
  2. Metrekareye 2–3 kg olgun kompost ekle.
  3. 20–30 cm sıra arası açıp 1–1,5 cm derine ek.
  4. Can suyu ver.
  5. 2–3 yaprak olduğunda fideleri seyrelt.

Püf nokta: Tohumları 4–6 saat ılık suda bekletmek çimlenmeyi hızlandırır.

Sulama, gübreleme ve bakım

  • Serinde haftada 2–3, sıcak günlerde gün aşırı sulama uygundur.
  • İnce saman veya kompost malç kullan.
  • 2–3 haftada bir kompost çayı ya da deniz yosunu özü verilebilir.
  • 26 °C üstünde yaprak kalitesi düşer; gölgeleme tülü faydalıdır.

Okur sorusu: Yapraklar neden acılaştı?
→ Sıcak–kurak stres, geç hasat veya aşırı azotlu besleme sebep olabilir.

Hastalık ve zararlılar

  • Yaprak lekesi: Sık dikim ve ıslak yapraklardan kaçın.
  • Yaprak galeri sineği: Etkilenen yaprakları koparıp at.
  • Sümüklüböcek: Akşam el topla, bakır şerit veya tuzak kullan.

Hasat, yıkama ve saklama

  • Bebek yaprak: 25–35 gün
  • Tam yaprak: 40–55 gün
  • Hasadı sabah serinde yap.
  • Yıkama: 5–10 dakika soğuk suda beklet, süz.
  • Saklama: 0–4 °C’de delikli poşette 3–5 gün.

Nerelerde zor olur?

  • Çok sıcak ve kuru balkonlarda (30 °C üzeri) gölgeleme şarttır.
  • Ağır killi toprakta kökler havasız kalır; kum ve kompost ile gevşetmek gerekir.
  • Uzun gün–yüksek sıcak kombinasyonu tohuma kaçma riskini artırır.

Çok kısa bilimsel faydalar

  • Folat: Kan oluşumuna ve yorgunlukla mücadeleye destek olur.
  • K vitamini: Normal kemiklerin korunmasına katkı sağlar.
  • Lutein/zeaksantin: Göz sağlığı üzerine araştırmalarda geçen karotenoidlerdir.
  • Lif: Sindirim düzenine destek olur.

Sık sorulan sorular

Eylülde ıspanak ekerken gölgelik şart mı?
→ Şart değil ama sıcak illerde kaliteyi artırır.

Sadece torf yeter mi, kompost eklemek zorunda mıyım?
→ Torf tek başına besince fakirdir; kompost eklemek faydalıdır.

Hangi günlerde hasat etmeliyim, yaprak acılaşmasın?
→ Genç yapraklar en lezzetli dönemdir. Sıcak sonrası birkaç serin gün beklemek iyidir.

İlginizi Çekebilir